เมื่อไม่นานมานี้ BBC สำนักข่าวชื่อดังของอังกฤษ ได้จัดทำสารคดี ชุด “Make me a German” ซึ่งถ่ายทอดเรื่องราวของครอบครัวนักข่าวชาวอังกฤษที่ประกอบด้วย สามี ภรรยา และลูก ที่ยินดีจะไปใช้ชีวิตในเยอรมนี เพื่อค้นหาว่า อะไรที่ทำให้ประเทศนี้ประสบความสำเร็จ

สำหรับผมแล้ว เยอรมันเป็นชนชาติที่น่าทึ่งมาก จากประเทศผู้แพ้สงครามในสงครามโลกทั้งสองครั้ง แต่กลับสามารถสร้างชาติขึ้นมาจนเป็นพี่ใหญ่ของ EU และเป็นผู้นำเทคโนโลยีในระดับโลก โดยเฉพาะด้านวิศวกรรมที่ต้องยอมรับว่า เป็นอันดับหนึ่งของโลกมาหลายทศวรรษ

จุดหนึ่งที่น่าสนใจคือ คนญี่ปุ่นนั้นก็อยู่ในสถานะคล้ายๆกันคือ เป็นผู้แพ้สงคราม และค่อยๆสร้างชาติจนเป็นผู้นำด้านเทคโนโลยีและเศรษฐกิจอันดับต้นๆของโลก ซึ่งส่วนหนึ่งนั้นมาจากการที่คนญี่ปุ่นทำงานกันหนักมาก, เลิกงานกันดึก, ทำงานเสาร์อาทิตย์เป็นเรื่องปกติ  แต่จากการสำรวจการทำงานของคนยุโรป 26 ประเทศในปี 2011 เยอรมันเป็นชนชาติที่มีจำนวนชั่วโมงทำงานเฉลี่ยต่อสัปดาห์น้อยที่สุดในยุโรป คือ 25.6 ชั่วโมง/สัปดาห์

นั่นหมายความว่า คนเยอรมันมีประสิทธิภาพในการผลิต (Productivity) สูงมาก ซึ่งเป็นผลมาจากวินัยและคุณภาพในการทำงานของคน

อีกปัจจัยหนึ่งที่อยู่เบื้องหลังเศรษฐกิจอันแข็งแกร่ง คือ อุปนิสัยโดยพื้นฐานและสำนึกต่อส่วนรวมที่เอื้อประโยชน์ให้สังคมก้าวไปข้างหน้าพร้อมกัน

และนี่คือนิสัยการทำงานของคนเยอรมันที่สารคดีของ BBC ได้ค้นพบและถ่ายทอดออกมา

- ระดับหนี้สินต่อครัวเรือนของคนเยอรมันอยู่ในระดับต่ำมากที่สุดในยุโรป ชาวบ้านทั่วไปนิยมใช้จ่ายด้วยเงินสดมากกว่าบัตรเครดิต
- ธนาคารไม่อนุมัติบัตรเครดิตให้กันง่าย ๆ ในขณะที่ชาวเยอรมันก็ไม่ต้องการได้บัตรเครดิตง่าย ๆ เช่นกัน ทั้งยังสามารถออมเงินได้ 10% ของเงินเดือนแทบทุกคน
- ผู้คนส่วนใหญ่มีเงินฝากในธนาคารเป็นกอบเป็นกำทำให้ระบบการหมุนเวียนของเงินกู้กับเงินฝากสมดุลกันได้ดี
- คนเยอรมันไม่นิยมเอาบ้านหรือรถยนต์ไปจำนองเพื่อนำเงินมาทำธุรกิจ เพราะถือว่าเป็นความเสี่ยงที่อาจจะสูญเสียทรัพย์สินที่มีอยู่
- คนเยอรมันใช้เวลาทำงานต่อสัปดาห์น้อยกว่าคนในชาติอื่น ๆ ทั่วโลก แต่ได้ประสิทธิภาพมากกว่า การทำงานล่วงเวลาถูกมองว่าเป็นสิ่งไม่เหมาะสม เนื่องจากการให้เวลากับครอบครัวหลังเลิกงานถือว่าเป็นสิ่งสำคัญมาก
- เวลาแปดชั่วโมงต่อวัน คนเยอรมันทำงานอย่างจริงจังในเวลางาน ไม่เสียเวลาไปกับการพูดคุยเรื่องอื่น ๆ ที่ไม่เกี่ยวกับงาน อีเมล์ส่วนตัว Facebook และโทรศัพท์มือถือ เป็นที่รู้กันว่าไม่ควรใช้ในชั่วโมงทำงาน
- หญิงสาวชาวอังกฤษผู้หนึ่งยังให้สัมภาษณ์ว่า ชีวิตในที่ทำงานที่นี่เขาจริงจังกันมาก ไม่มีการพูดคุย นินทา ไม่อยากรู้อยากเห็นว่าใครเป็นแฟนใคร ใครเลิกกับใคร
- การมาทำงานสายจะถูกมองว่าเป็นคนไม่รักษาสัญญา จะมาสายสามนาทีหรือสามสิบนาที ก็ถือว่าเป็นคนไม่มีคุณภาพเพราะขาดความเคารพต่อตัวเองและองค์กร

- สองในสามของคุณแม่มือใหม่จะไม่ทำงานนอกบ้าน การบอกว่าเป็น Housewife ในประเทศอื่น ๆ อาจจะรู้สึกเขินอายเหมือนว่าตนเองไม่มีงานทำ แต่ที่นี่มีแต่ความภาคภูมิใจหากจะได้เป็น Housewife

- รัฐบาลให้สวัสดิการดีกับคุณแม่ที่ต้องออกจากงาน ทั้งนี้ก็เพื่อต้องการให้แม่ได้เลี้ยงดูลูกด้วยตนเอง การให้เวลากับลูกถือเป็นสิ่งสำคัญ
- ในวันอาทิตย์ ร้านรวงทั่วไปตามแหล่ง Shopping จะปิดเงียบ เพื่อให้ผู้คนส่วนใหญ่มีเวลาอยู่กับครอบครัว เมื่อสถาบันครอบครัวแข็งแรงประเทศชาติก็จะแข็งแรง
- ระดับองค์กร ในยามยากของเศรษฐกิจ บริษัทส่วนใหญ่ไม่ใช้วิธีการ Lay off พนักงาน ไม่นิยมการปลดคนงานออกแบบกระทันหัน เพื่อความอยู่รอดของบริษัท
- พนักงานยินดีที่จะถูกลดรายได้อย่างพร้อมเพรียงกันเพื่อให้ทุกคนอยู่ได้และบริษัทอยู่รอด สิ่งนี้จึงสะท้อนให้เห็นถึงการรักพวกพ้อง รักองค์กร และรักชาติในที่สุด
     เหล่านี้ล้วนเป็นอุปนิสัยขั้นพื้นฐานที่คนส่วนใหญ่ในเยอรมนีได้ปฏิบัติสืบต่อกันมา โดยไม่จำเป็นต้องมียุทธศาสตร์ใหม่ ๆ อะไรที่แปลกแหวกแนวมากระตุ้นเศรษฐกิจให้เฟื่องฟูอย่างที่ประเทศอื่น ๆ ชอบทำกัน

อ่านๆดูแล้วลองนึกเปรียบเทียบกับบ้านเราก็สะท้อนให้เห็นอะไรหลายอย่างเหมือนกันนะครับ (คือแทบจะตรงข้ามทุกเรื่องทั้งในระดับบุคคล องค์กร รัฐ)

ท่านใดสนใจดูคลิปสารคดีชุดนี้ก็เชิญที่นี่ครับ http://www.youtube.com/watch?v=9bTKSin4JN4

ดร. อภิชาติ ชยานุภัทร์กุล

บจก. พี แอนด์ เอส สเตนเลสสตีล เซ็นเตอร์

อ้างอิง: บุญชัย ปัณฑุรอัมพร - CEO Blogs กรุงเทพธุรกิจ