ฉบับนี้ ขอนำเรื่องราวจากบทความเกี่ยวกับสเตนเลสมาเล่าสู่กันฟังครับ

ในบ้านเรา จะเห็นได้ว่า เราใช้เกรดสเตนเลสไม่หลากหลายนัก ทำให้มีเกรดต่างๆในตลาดให้เลือกไม่มากนัก หากว่ากันที่เกรดดูเพล็กซ์แล้ว นับจำนวนผู้นำเข้าคงไม่เกินนิ้วบนฝ่ามือ แต่ในยุโรปนั้น สเตนเลสเกรดดูเพล็กซ์เป็นสเตนเลสกลุ่มหนึ่งที่น่าสนใจครับ ในช่วงหลายปีมานี้ สเตนเลสกลุ่มนี้มีการเติบโตเร็วมากในยุโรป โดยในปี 2004 มีการผลิต 6,000 ตัน และเพิ่มเป็น 10,000 ตันในปี 2005 และเพิ่มถึง 22,000 ตันในปี  2008 และถึงแม้ว่า ตลาดจะตกต่ำลงเนื่องจากไม่มีเมกะโปรเจกต์ในช่วงวิกฤติเศรษฐกิจในปี 2009 แต่คาดกันว่าตลาดจะโตปีละ 16% โดยเฉลี่ย ในระหว่างปี 2008 ถึง 2014 ซึ่งเป็นการเติบโตที่เร็วกว่าสเตนเลสอื่นๆทุกเกรด

สเตนเลสกลุ่มดูเพล็กซ์นั้น กำเนิดขึ้นในราวทศวรรษที่ 1930 โดยนักโลหะวิทยาชาวฝรั่งเศส อันที่จริงแล้ว ต้องเรียกว่า ได้มาเพราะโชคช่วย โดยผู้ผลิตตั้งใจจะผลิตเกรดออสเทนิติกแต่เกิดผสมผิดพลาด ใส่โครเมียมเยอะเกินไป ซึ่งกับกลายเป็นดี คือ กลายเป็นสเตนเลสกลุ่มดูเพล็กซ์  และทางบริษัทผู้ผลิตก็ได้จดลิขสิทธิ์ไว้

เป็นเวลาหลายปีที่สเตนเลสดูเพลกซ์เกรด 2205 เป็นเกรดมาตรฐาน ต่อมาในช่วงทศวรรษที่ 1980s บริษัท Sandvik ได้พัฒนาสเตนเลสดูเพล็กซ์เกรดใหม่ขึ้นมา โดยเพิ่มคุณสมบัติด้านการต้านทานการกัดกร่อนเข้าไป ซึ่งก็คือ เกรดซุปเปอร์ดูเพล็กซ์และไฮเปอร์ดูเพล็กซ์

ในช่วงหลายปีมานี้ การที่สเตนเลสกลุ่มนี้ได้รับความนิยม เพราะ สเตนเลสกลุ่มนี้มีคุณสมบัติต้านทานการกัดกร่อนคล้ายกับเกรด 316L แต่มีคุณสมบัติความแข็งแรงที่จุดคราก (Yield Strength) สูงกว่า ซึ่งส่งผลให้สามารถใช้น้ำหนักได้น้อยกว่า ทำให้มีคุณสมบัติที่โดดเด่นเฉพาะตัวขึ้นมา การที่สามารถใช้น้ำหนักได้น้อยลงนั้น ส่งผลต่อต้นทุน, ความสะดวกในการขนส่ง/ก่อสร้าง/ประกอบ, และการดูแลรักษา และอีกเหตุผลหนึ่งที่ได้รับความนิยม ก็คือในช่วงที่ราคาของนิกเกิล และโมลิบดินัม ซึ่งเป็นส่วนประกอบสำคัญของเกรด 316L ค่อนข้างผันผวน เกรดดูเพล็กซ์ซึ่งมีนิกเกิ้ลน้อยกว่า จะมีเสถียรภาพด้านราคามากกว่า

ในยุโรป สเตนเลสเกรดลีนดูเพล็กซ์ ได้รับความนิยมในหลายอุตหสากรรม แต่กลุ่มที่เป็นตลาดหลัก คือ กลุ่มอุตสาหกรรมน้ำมันและก๊าซ  ซึ่งนำสเตนเลสดูเพล็กซ์ไปใช้ในงานขุดเจาะน้ำมันกลางทะเล นอกจากนี้ ยังมีใช้ในอุตสาหกรรมอื่นๆเช่น กระดาษ, บำบัดน้ำ, แทงค์บรรจุสำหรับอุตสาหกรรมอาหาร, สารเคมี และเชื้อเพลิงชีวภาพ และ สถาปัตยกรรม กลุ่มเชื้อเพลิงชีวภาพ เป็นกลุ่มที่มีการขยายตัวอย่างมากในระยะหลัง เพราะทาง EU เริ่มกำหนดให้ใช้เชื้อเพลิงประเภทนี้มากขึ้นในการขนส่ง สเตนเลสกลุ่มดูเพล็กซ์เหมาะที่จะนำไปใช้ผลิตแทงค์เก็บเชื้อเพลิง เนื่องจากสามารถใช้น้ำหนักได้น้อยกว่า โดยที่ยังคงคุณสมบัติต้านทานการกัดกร่อน

งานด้านสถาปัตยกรรม ก็เป็นอีกกลุ่มหนึ่งที่ตลาดยุโรปเติบโตอย่างรวดเร็วมากในระยะหลัง สะพานหลายแห่งในสเปน, อิตาลี, นอร์เวย์ ใช้สเตนเลสลีนดูเพล็กซ์  เพราะคุณสมบัติด้านการรับโหลดและน้ำหนักที่เบากว่า

อย่างไรก็ตาม สเตนเลสกลุ่มนี้ก็ยังนับว่าเป็นส่วนน้อย คือ น้อยกว่า 1% ของสเตนเลสที่ผลิตขึ้นมาทั้งหมด และยังมีข้อจำกัดบางประการ ทำให้นำมาใช้ได้ไม่หลากหลายเท่ากับกลุ่มออสเทนิติก เช่น คุณสมบัติด้านการนำไปเชื่อมและขึ้นรูป ที่อาจจะต้องการความพิถีพิถันมากกว่า แต่ที่น่าสังเกตคือ สเตนเลสกลุ่มนี้มีการเติบโตอย่างรวดเร็ว และจากเดิมที่นิยมใช้กันอยู่ในอุตสาหกรรมก๊าซและน้ำมัน ก็เริ่มขยายตัวไปสู่อุตสาหกรรมอื่นๆมากขึ้น

ในบ้านเราเองนั้น ที่สเตนเลสกลุ่มดูเพล็กซ์มีผู้นำเข้ามาจำหน่ายไม่มากนัก เหตุผลหลักๆก็คงเป็นเพราะ ราคาต่อกก. ที่สูงกว่าสเตนเลสเกรดที่นิยมใช้กันอยู่ ทำให้มีผู้ใช้กันน้อย โดยมากจะใช้กับงานโปรเจกต์ที่เจ้าของงานเจาะจงมาเท่านั้น ซึ่งก็มักจะเป็นงานโปรเจกต์ใหญ่ๆ เช่น งานกลุ่มอุตสาหกรรมปิโตรเคมี และอีกส่วนหนึ่ง อาจจะเป็นเพราะการเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับเกรดสเตนเลสและเทคโนโลยียังไม่คลอบคลุมมากพอ แต่ผมเชื่อว่า หากตลาดในยุโรปโตขึ้นก็น่าจะส่งผลกับตลาดส่วนอื่นๆของโลก และคงมีการใช้งานในบ้านเรามากขึ้นเช่นกันครับ

อ้างอิง บทความ “The European market for duplex stainless steels: rapid growth expected”