โดยทั่วไปแล้ว สเตนเลสเป็นวัสดุที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลายด้วยเหตุผลหลักๆ 2 ประการ หนึ่ง คือ ความสามารถในการทนทานการกัดกร่อนในหลายสภาวะ และ สอง คือ ความสวยงามของผิวที่เงาวาว ดูหรูหรามีราคา

แต่มีหลายกรณีที่ผู้ใช้ต้องการเพียงหนึ่งในสองคุณสมบัติดังกล่าว คือ ต้องการคุณสมบัติด้านการทนทานการกัดกร่อนแต่ไม่ได้ต้องการผิวที่เงาวาวของสเตนเลส เช่น ต้องการสีชิ้นงานที่เป็นสีเดียวกับโลโก้ขององค์กร , ต้องการสีชิ้นงานที่กลมกลืนกับสภาพแวดล้อม, ต้องการสีด้านๆเพื่อไม่ให้เกิดแสงสะท้อนในการใช้งาน

เหตุผลหนึ่งที่ผมเคยได้ยินจากผู้ใช้จริง คือ ต้องการนำไปใช้ในสภาวะกัดกร่อนสูง แต่กลัวถูกขโมย เลยอยากทาสีให้คนอื่นนึกว่าเป็นเหล็ก เรียกว่าไม่ต้องการความสวยงามจากสเตนเลสเลยจริงๆ

อันที่จริงแล้ว ด้วยลักษณะผิวสเตนเลสที่เรียบลื่น ทำให้สเตนเลสไม่เหมาะที่จะนำมาทาหรือพ่นสี เพราะสีจะร่อนหลุดได้ง่าย อีกทั้งยังทำให้คุณสมบัติด้านการต้านทานการกัดกร่อนลดลง เนื่องจากกุญแจสำคัญในการป้องกันการเกิดสนิมคือ การที่ผิวสเตนเลสสามารถสร้างชั้นฟิล์มบางๆขึ้นมาเคลือบผิวกันสนิม ซึ่งกระบวนการสร้างนี้จำเป็นต้องใช้ออกซิเจนมาทำปฏิกิริยากับโครเมียมในเนื้อสเตนเลส เกิดเป็นโครเมียมออกไซด์ การพ่นหรือทาสีจะทำให้ผิวสเตนเลสขาดออกซิเจนไปทำปฏิกิริยา ส่งผลให้ไม่สามารถสร้างฟิล์มโครเมียมออกไซด์ขึ้นมาได้ และทำให้มีโอกาสเกิดสนิมมากขึ้น

อย่างไรก็ดี บางครั้งเรามีความจำเป็นที่จะต้องทำสีด้วยเหตุผลต่างๆที่กล่าวไปแล้ว ซึ่งแม้จะมีความยุ่งยากอยู่บ้างแต่หากทำอย่างถูกวิธีก็จะช่วยลดปัญหาเหล่านี้ได้ครับ

การทำสีสเตนเลสนั้นต้องระมัดระวังมากเป็นพิเศษเพื่อให้แน่ใจเรื่องความคงทนในสภาวะที่จะนำไปใช้งาน องค์ประกอบหลักในกระบวนการทำสี คือ การเตรียมผิวก่อนทำสี และ ส่วนผสมของสีที่นำมาใช้เคลือบผิว

ผิวสเตนเลสนั้นโดยทั่วไปจะเรียบลื่นกว่าผิวของเหล็กคาร์บอนอยู่แล้ว โดยเฉพาะในแผ่นบางรีดเย็น ซึ่งมีผลมากต่อการยึดเกาะของสี เพื่อให้การยึดเกาะดีขึ้น เราจึงต้องทำให้ผิวสเตนเลสหยาบขึ้นก่อนเคลือบสี

การเตรียมผิวนั้นหลักๆมีอยู่ 3 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนขัดหยาบ, ขัดละเอียด และทำความสะอาดผิว

การขัดนั้นอาจจะใช้กระดาษทราย แปรงขัด หรือ ผงขัด ก็ได้ แต่ระวังอย่าให้ผงขัดมีส่วนผสมของเหล็กเพราะอาจทำให้เกิดสนิมได้ เมื่อขัดหยาบแล้วก็ตามด้วยผงขัดที่ละเอียดขึ้น หลังขัดเสร็จควรจะมีความหยาบอยู่ประมาณ 50 ไมครอน

ในส่วนของการทำความสะอาดเป็นขั้นตอนที่สำคัญมาก ก่อนที่จะทำสีต้องแน่ใจว่า ไม่มีน้ำมัน ผง ฝุ่น จาระบี และผิวสเตนเลสต้องแห้งสนิท

ในขั้นตอนทำสีนั้น สีรองพื้นกันสนิมแบบที่ใช้ทาเหล็กทั่วไปนั้นจะมีคุณสมบัติยึดเกาะไม่ดีพอเมื่อนำมาใช้กับสเตนเลส เราจะต้องใช้สีรองพื้นแบบที่เรียกว่า Wash primer หรือ สีรองพื้นกัดผิว ซึ่งเป็นสีรองพื้นที่ใช้สำหรับโลหะผิวมันโดยเฉพาะเช่น อลูมิเนียม,สังกะสี

Wash Primer มีคุณสมบัติเป็นกรดอ่อนๆ และจะกัดผิวโลหะทำให้การยึดเกาะของสีดีขึ้น หลังจากนั้นจึงค่อยตามด้วย epoxy และสีน้ำมันที่จะทาทับตามลำดับครับ

ดร. อภิชาติ ชยานุภัทร์กุล

บจก. พี แอนด์ เอส สเตนเลสสตีล เซ็นเตอร์

ตีพิมพ์ในวารสารเพื่อนสเตนเลส ปีที่ 7 ฉบับที่ 78/ กันยายน 2555

อ้างอิง https://www.bssa.org.uk/topics.php?article=119