ปี 2012 นี้ นอกจากจะเป็นปีที่หลายๆคนเชื่อว่าปีโลกแตกแล้ว ปีนี้ยังเป็นปีครบรอบ 100 ปีที่สเตนเลสได้ถูกคิดค้นขึ้นมา, จดลิขสิทธิ์ และมีการผลิตใช้อย่างเป็นทางการ

เพื่อเป็นการฉลองวาระครบรอบ 100 ปีนี้ ทาง International Stainless Steel Forum (ISSF) ซึ่งเป็นองค์กรวิจัยเกี่ยวกับสเตนเลสจึงได้จัดทำเวบไซต์ครบรอบ 100 ปีสเตนเลสขึ้น ชื่อ www.stainlesssteelcentenary.info  ซึ่งนอกจากจะให้ข้อมูลเกี่ยวกับสเตนเลสที่น่าสนใจแล้ว ยังมีข่าวสารในแวดวงสเตนเลสที่น่าสนใจ รวมไปถึงนิทรรศการที่ทางองค์กรจัดขึ้นเพื่อการฉลองนี้โดยเฉพาะ

นิทรรศการนี้จะเป็นนิทรรศการเกี่ยวสเตนเลสที่เดินทางไปเรื่อยๆ เริ่มจากที่กรุงปักกิ่ง ในเดือนพฤษภาคมปีนี้ และจะเวียนไปจัดอีกหลายแห่งทั่วโลก

ฉบับนี้ ผมขอเอาข้อมูลที่น่าสนใจมาเล่าสู่กันฟังครับ

- สเตนเลสเป็นวัสดุผสมหรือที่เรียกกันว่าอัลลอย  สเตนเลสทุกประเภทมีส่วนผสมของโครเมียมไม่น้อยกว่า 10.5% ทำให้สเตนเลสมีคุณสมบัติทนต่อการกัดกร่อนและสนิม ซึ่งต่างจากเหล็กชุบหรือเคลือบอื่นๆที่เคลือบผิวไว้เท่านั้น หากวัสดุที่เคลือบไว้หลุดร่อนหรือเสียหายก็จะสูญเสียคุณสมบัติความต้านทานสนิมไป

- สเตนเลสแบ่งเป็น 5 กลุ่ม คือ ออสเทนนิติค, เฟอริติค, มาร์เทนซิติค, ดูเพล็กซ์, และกลุ่มเพิ่มความแข็งโดยการตกผลึก แต่ละกลุ่มจะเป็นแบ่งเป็นกลุ่มย่อยลงไปเป็นอีกหลายเกรด ปัจจุบันมีเกรดทั้งหมดรวมแล้วกว่า 150 เกรด กลุ่มออสเทนนิติคจะเป็นกลุ่มที่นิยมใช้กันมากที่สุด สเตนเลสเกรด 304, 316 ก็จัดอยู่ในกลุ่มนี้

- สเตนเลสสามารถนำไปใช้งานได้หลากหลาย ที่ถูกนำไปใช้มากคือ ครัว/เครื่องครัว, สถาปัตยกรรม, งานโยธา, เครื่องจักร, ระบบท่อน้ำ/แก๊ส ฯลฯ ในเชิงสถาปัตยกรรม สเตนเลสถูกนำมาใช้ครั้งแรกในปี 1930 เพื่อตกแต่งยอดตึกไครส์เลอร์ในเมืองนิวยอร์ค ยอดตึกนี้เป็นสัญลักษณ์หนึ่งของเมืองนิวยอร์คและยังคงสภาพเดิมไว้จนถึงทุกวันนี้

- โดยทั่วไปแล้ว สเตนเลสมีคุณสมบัติทนทานการกัดกร่อนและการเกิดสนิมสูงมาก แต่ในบางสภาวะเช่น ในน้ำทะเลหรือน้ำที่มีความเป็นกรด/ด่างสูง สเตนเลสก็อาจจะกัดกร่อนหรือเกิดสนิมได้ ซึ่งสเตนเลสเกรดต่างกันก็จะมีคุณสมบัติทนสภาวะต่างๆได้ไม่เท่ากัน

- นิกเกิลเป็นส่วนประกอบที่สำคัญอีกชนิดหนึ่งในสเตนเลส   ถึงแม้สเตนเลสจะมีส่วนผสมของโครเมียมเป็นหลัก แต่นิกเกิลเป็นธาตุที่มีน้อยกว่าโครเมียมในธรรมชาติ จึงมีราคาค่อนข้างสูง และทำให้ราคาสเตนเลสแปรผันตามราคานิกเกิล ตัวอย่างเช่น ในสเตนเลส 304 มีนิกเกิลผสมเพียง 8% แต่คิดเป็นมูลค่าถึง 60% ของราคาสเตนเลส

- ในปี 2001 มีการผลิตสเตนเลสรวมทั่วโลก 19.2 ล้านตัน ในปี 2010 จำนวนที่ผลิตเพิ่มขึ้นเป็น 31.1 ล้านตัน ปริมาณการผลิตต่อปีที่เพิ่มขึ้นกว่าสามสิบเปอร์เซ็นต์ในช่วงเวลาสิบปี แสดงให้เห็นว่า มีการใช้สเตนเลสกันอย่างแพร่หลายมากขึ้นเรื่อยๆ โดยส่วนที่มีการเปลี่ยนแปลงมากที่สุดคือประเทศจีน จากปริมาณการผลิต 0.73 ล้านตันในปี 2001 เพิ่มเป็น 11.2 ล้านตันในปี 2010

ในรอบ 100 ปีที่ผ่านมา โลกเรามีการเปลี่ยนแปลงแบบก้าวกระโดด สเตนเลสเป็นส่วนหนึ่งของการเปลี่ยนแปลงในหลายๆอุตสาหกรรมมาตลอด และยังคงได้รับความนิยมเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงนี้เราคงต้องคอยติดตามสถานการณ์และเตรียมพร้อมรับความเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอครับ